เห็นหัวข้อวันนี้แล้วอย่าได้ตกใจไป ก็เราจะมา "จีบ" กันจริงๆ
"จีบ" นับเป็นส่วนประกอบสำคัญอีกหนึ่งสิ่ง ที่จะขาดเสียไม่ได้ในรำไทยทั้งหมดทั้งมวล จากที่เราสอนเด็กๆ ให้ฝึกหัด "ตั้งวง" กันได้อย่างสวยงามแล้ว ขั้นต่อไปคุณครูก็จะสอนให้เด็กๆ "จีบ" กัน ก่อนที่จะนำการ "ตั้งวง" และ "จีบ" มาผสมผสานกัน จนเกิดเป็นท่ารำไทยต่างๆ อีกมากมาย
"จีบ" คือ การนำนิ้วหัวแม่มือข้างใดข้างหนึ่ง เข้าไปจรดกับข้อที่ 1 ของนิ้วชี้ของมือข้างนั้นๆ โดยนิ้วหัวแม่มือจะต้องงอเข้าเล็กน้อย ส่วนนิ้วอื่นๆ ที่เหลือกรีดตึงออกไป คล้ายรูปพัด นอกจากนี่การ "จีบ" ที่สวยงาม จะต้องหักข้อมือเข้าหาลำตัวจนสุดเสมอ
โดยหลักของรำไทย จีบมี 2 รูปแบบ คือ จีบคว่ำ และจีบหงาย ท่ารำต่างๆ ก็เกิดจากการนำจีบทั้ง 2 รูปแบบนี้ ไปอยู่ในระดับต่างๆ กัน จนเกิดเป็นท่ารำที่สวยงามขึ้น "จีบ" นอกจากจะเป็นองค์ประกอบสำคัญของท่ารำต่างๆ ในการรำไทยแล้ว ยังสามารถใช้สื่อความหมายต่างๆ ได้อีกมากมาย โดยการนำ "จีบ" ไปอยู่ในตำแหน่งต่างๆ ของร่างกาย อาทิเช่น
- จีบเข้าอก คือ การจีบเข้าหาตัว ให้นิ้วชี้อยู่ระดับกึ่งกลางอก (นิยมใช้มือซ้าย) สื่อความหมายคำว่า ตัวเรา ของเรา ความในใจ เข้าใจ
- จีบเข้าระดับปาก คือ การดึงมือจีบมาที่ปาก สื่อความหมายถึง การยิ้ม แสดงความพอใจ ชื่นชม
- จีบเข้าระดับจมูก คือ การดึงมือจีบมาที่จมูก สื่อความหมายถึง กลิ่นหอม
- จีบเข้าระดับใบหู คือ การดึงมือจีบมาที่ใบหู (นิยมใช้มือตรงข้ามกับใบหู) สื่อความหมายถึง ทัดดอกไม้ หรือถ้าลดมือจีบต่ำลงมาถึงระดับติ่งหู ก็จะลื่อความหมายถึง การใส่ต่างหู
ถึงตรงนี้ ขอย้อนไปพูดถึงการ "ตั้งวง" ที่มีด้วยกันหลายระดับ ซึ่งผู้รำสามารถนำมาประกอบเข้าเป็นท่ารำได้อีกมากมาย แต่มิได้ใช้ในการสื่อถึงความหมายใดๆ ได้แก่
- วงบน คือ การตั้งวงโดยให้ปลายนิ้วทั้งสี่ ชี้ขึ้นด้านบน แขนยกขึ้นระดับไหล่ กางแขนออกข้างลำตัว งอแขนเล็กน้อยให้เป็นรูปโค้งสวยงาม ความสูงของวงบน ขึ้นอยู่กับสรีระของผู้รำแต่ละคน โดยส่วนมากจะกำหนดให้ความสูงของปลายมือ อยู่ในระดับ "หางคิ้ว" (สำหรับผู้รำเป็นตัวนาง) และความสูงของปลายมือ อยู่ในระดับ "แง่ศีรษะ" (สำหรับผู้รำเป็นตัวพระ)
- วงกลาง คือ การตั้งวงโดยให้ปลายมืออยู่ในระดับเดียวกับไหล่ ซึ่งแขนจะลดระดับลงต่ำกว่าไหล่เล็กน้อย โดยวงกลางของผู้รำเป็นตัวพระ จะกางออกจากลำตัวมากกว่าผู้รำเป็นตัวนางเล็กน้อย
- วงล่าง คือ การตั้งวงโดยให้ปลายมืออยู่ในระดับชายพก (หน้าท้อง) หันฝ่ามือออกจากลำตัว โดยวงล่างของผู้รำเป็นตัวพระ จะอยู่ค่อนไปทางด้านข้างของลำตัว และเปิดข้อศอกมากกว่าผู้รำเป็นตัวนาง
- วงหน้า คือ การตั้งวงโดยให้ปลายมืออยู่สูงระดับไหล่ แขนส่งมาด้านหน้าลำตัว หันฝ่ามือออก โดยวงหน้าของผู้รำเป็นตัวพระ จะกว้างกว่าของผู้รำเป็นตัวนางเล็กน้อย
- วงหงาย คือ การตั้งวงในระดับต่างๆ โดยให้ปลายนิ้วมือตกลงสู่พื้น ไม่ชี้ขึ้นด้านบน
เพียงเราเรียนรู้และฝึกหัด "ตั้งวง" และ "จีบ" ได้อย่างคล่องแคล่วสวยงาม "รำไทย" ก็จะไม่เป็นเรื่องยากอีกต่อไป เพราะ 2 ท่าสำคัญนี้ เป็นองค์ประกอบพื้นฐานที่ต้องมีอยู่ในการรำไทยอย่างแน่นอน ในครั้งหน้าเราจะว่ากันด้วยเรื่อง "เท้า" นะคะ
